ERRAILEI BURUZKO MEMORIA, TRENIKOKO EMAKUMEENGAN INSPIRATUTAKO ANTZERKI KOLEKTIBOA.
Euskal Trenbidearen historia bizi izan duten zazpi emakumeren ahozko memorian inspiratutako antzezlanak Lizarraldeko sei herri zeharkatuko ditu uda honetan. La Nave Teatroren zuzendaritzapean, komunitatetik bertatik abiatuko den sormen-prozesu batean parte hartu nahi duten pertsona guztiei irekita dago «memoria sobre railes» obra. Helburua belaunaldien arteko transmisioa erraztea eta emakumeek trenaren historian izan duten papera aldarrikatzea da.
Euskal Burdinbidearen Bide Berdea elkarteak, Teder Elkartearen eta Nafarroako Berdintasunerako Institutuaren laguntzarekin, proposamen artistiko berritzaile hau aurkeztu du gaur Montejurrako Mankomunitateko areto nagusian. Aurkezpenean Carmen Puerta Tederreko presidenteak, Koldo Leoz Lizarrako alkate eta Euskal Herriko Trenbidearen Bide Berdea Elkarteko lehendakariak, Beatriz Gallego Labrit Patrimonio antropologoak eta Marta Juániz Nave Teatro elkartearen ordezkariak hartu dute hitza.
Errailei buruzko memoriak ibilbide bat egingo du, egungo Vasco-Navarro trenbidearen Bide Berdea ardatz hartuta, eta honako herri hauetan izango da: Estella-Lizarra (uztailak 30), Zufia (abuztuak 4) Murieta (abuztuak 13), Ancin (abuztuak 20), Acedo (abuztuak 27) eta Zuñiga (irailak 3). Horren aurretik, ekainaren 18an, antzerki tailer ireki bat egingo da Lizarrako Kultur Etxean, La Nave Teatroren eskutik.
Ekimen hau 2021ean burututako Euskal Herriko eta Nafarroako trenbideko emakume protagonisten oroimena berreskuratzeko lanean oinarritzen da. Labrit Ondarek egindako azterlanaren arabera, batetik, Lizarraldeko garapen sozio-ekonomikoan Trenikoak duen garrantzia aitortzen da, eta, bestetik, trenbideak landa-eremuko emakumeen bizitzan izan zuen garrantzia, batzuek aitzindari gisa lan egin baitzuten geltokiko buru gisa, zaintza-lanetan.
Proposamen artistiko berritzailea, komunitatetik bertatik abiatuta eta ondarearen ikuspegitik abiatuta, ibilbide bat egingo zuena, egungo Vasco-Navarro Trenbidearen Bide Berdea ardatz hartuta: antzerki bat, herriz herri komediak eskaintzen zituzten antzinako antzerki konpainia ibiltarietan inspiratua. Bitartekaritza-prozesu hau ibilbide literala eta metaforikoa da. XX. mendeko Trenikoak bere jatorrira bueltako bidaia bat egingo du gaur egungo eszenatoki batean, oraindik ibilbide haiek gogoratzen dituztenen eta inoiz bizi izan ez arren orain ezagutuko dituztenen begien aurrean.
Aurkezpenean adierazi denez, sorkuntza artistikoaren prozesua tokiko eragileen arteko bitartekaritza-prozesu baten ondorioz sortu da.
Trazaduratik hurbilen dauden haranetako herriei garraiobide bat baino askoz gehiago izan zen elementu bat itzultzeko aukera ematen du: bizibide bat, mugak zabaltzeko aukera bat, elkargune bat.
Antzezlana Nafarroako Ondare Inmaterialaren Artxiboan Trenikoa bizi izan zuten emakumeei bildutako testigantzen inguruko hausnarketa kolektibo batetik abiatuta sortuko da. “Nave Teatro” k tailer ireki bat zuzenduko du, bertan parte hartu nahi duten pertsona guztien talde-lana eta parte-hartzaileen banakako lana lortzeko. Lan horiek La Nave Teatroren tutoretzapean egingo dira, aurrerago antzezlanaren argumentuaren eta gidoiaren oinarri izango diren materialak eraikitzeko.
– –
